نوشته ها
انواع اختلال شخصیت خودشیفته
انواع اختلال شخصیت خودشیفته
خودشیفتگی انواع گوناگونی دارد و می‌تواند به شکل‌های سازگار و ناسازگار ظهور پیدا کند. خودشیفتگی ناسازگار نیز خود به پنج نوع مختلف تقسیم می‌شود که در ادامه هر کدام از آن‌ها را توضیح دادیم.
خودشیفتگی سازگار
«خودشیفتگی سازگار» (Adaptive Narcissism) زمانی شکل می‌گیرد که فرد تنها به حد معقولی به صفات مثبت خودشیفتگی مثل خودکفایی و اعتمادبه‌نفس تمایل پیدا کند. چنین شکلی از خودشیفتگی می‌تواند سالم باشد و تا حدی به پیشرفت افراد کمک کند. مثلا کسی که خودشیفتگی سازگار دارد، در محیط کار رفتاری جاه‌طلبانه و پیشرفت‌گرایانه دارد و روابط رضایت‌بخشی را بدون وابستگی بیش‌ازحد به دیگران تجربه می‌کند.
انواع خودشیفتگی ناسازگار
«خودشیفتگی ناسازگار» (Adaptive Narcissism) در نقطه مقابل با خودشیفتگی سازگار قرار دارد و شامل رفتارهای سمی مثل بهره‌کشی از دیگران، احساس استحقاق بیش‌ازحد، تحقیر دیگران و… می‌شود. خودشیفتگی ناسازگار خود شامل انواع زیر است:
- «خودشیفتگی خود-بزرگ‌بین یا آشکار» (Overt Or Gandiose Narcissism)
- «خودشیفتگی آسیب‌پذیر یا پنهان» (Covert Or Vulnerable Narcissism)
- «خودشیفتگی جمع‌گرا» (Communal Narcissism)
- «خودشیفتگی ستیزه‌جو» (Antagonistic Narcissism)
- «خودشیفتگی بدخیم» (Malignant Narcissism)
خودشیفتگی خود-بزرگ‌بین یا خودشیفتگی آشکار
خودشیفتگی آشکار در واقع شکلی واضح و شناخته‌شده از خودشیفتگی است. این گروه که خودشیفته‌های خودبزرگ‌بین نیز نام می‌گیرند، تمایل به برون‌‌گرایی دارند اما در عین حال، خودخواه و سرسخت هستند و با دیگران همکاری نمی‌کنند. تصویر اغراق‌آمیز آن‌ها از خود، به آن‌ها اجازه رفتاری استبدادگر، سلطه‌جو و قاطع با دیگران می‌دهد. همچنین، نیاز دائمی به دریافت تجمید و ستایش از سوی دیگران دارند.
خودشیفتگی آسیب‌پذیر یا خودشیفتگی پنهان چیست؟
معمولا وقتی صحبت از خودشیفتگی به میان می‌آید، اغلب مردم افرادی سلطه‌گر و جاه‌طلب را تصور می‌کنند اما نوع دیگری از خودشیفتگی به نام خودشیفتگی آسیب‌پذیر یا خودشیفتگی پنهان نیز وجود دارد که کمتر شناخته شده است. افرادی که دچار این نوع از خودشیفتگی هستند، افرادی درون‌گرا و زودرنج هستند که مانند خودشیفته‌های آشکار از عزت‌نفس پایین رنج می‌برند و نسبت به انتقاد شنیدن بسیار حساسند اما نیاز به توجه خود را به‌شکل مستقیم نشان نمی‌دهند.
خودشیفته‌های پنهان ممکن است برعکس خودشیفته‌های آشکار عمل کرده و دستاوردهای خود را ناچیز جلوه دهند تا دیگران مجبور شوند به آن‌ها اطمینان بدهند چقدر مهم و خوب هستند. گاه این افراد در نقش قربانی فرو می‌روند و نیاز به توجه خود را با دریافت کمکی دائمی و یک‌طرفه از سوی دیگران برطرف می‌کنند. در کنار این افراد، همیشه همه‌چیز در مورد آن‌ها است و انتظار دارند همواره مراقب باشید کاری نکنید که ناراحت شوند. همچنین، برعکس خودشیفته‌های آشکار که خشم خود را مستقیم‌تر نشان میدهند، این گروه معمولا در قالب قربانی و به‌شکل «منفعل-پرخاشگر» (Passive-Aggressive) عصبانیت خود را خالی می‌کنند.
خودشیفتگی جمع‌گرا
خودشیفته‌های جمع‌گرا در ظاهر افرادی نوع‌دوست هستند که وانمود می‌کنند به عدالت و بشریت اهمیت میدهند. آن‌ها خود را به عنوان فردی حامی و فداکار جا می‌زنند اما در پس تمام این رفتارها، انگیزه اصلی رفتار آن‌ها رسیدن به قدرت اجتماعی یا کسب احساس برتری و استحقاق است. به همین دلیل اعمال آن‌ها همیشه با اعتقادات آن‌ها یکسان نیست و وقتی که به آن‌ها نزدیک می‌شوید، متوجه می‌شوید برای منافع شخصی بر روی شعارهای خود پا می‌گذارند.
خودشیفتگی ستیزه‌جو
برخلاف خودشیفته‌های جمع‌گرا، خودشیفته‌های ستیزه‌جو رفتارهای بسیار خصمانه دارند. آن‌ها همواره خود را در رقابت با دیگران می‌بینند و معتقدند در پس هر فعالیتی یک بازنده و برنده وجود دارد. نگاه آن‌ها به جهان تهاجمی و بدبینانه است و بیشتر از دیگر انواع خودشیفته ممکن است دیگران را تحقیر و تخریب کنند.
اختلال شخصیت خودشیفته بدخیم
زمانی که خودشیفتگی فردی فراتر از اختلال شخصیت خودشیفته باشد و با اختلال شخصیت ضداجتماعی همراه شود، به او خودشیفته بدخیم می‌گوییم. فردی که مبتلا به خودشیفتگی بدخیم است، ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه، افکار پارانوئید یا حتی رفتارهای «دگرآزار» (Sadistic) از خود نشان بدهد و حقوق و امنیت دیگران را به کلی نادیده بگیرد.
صفحه اینستاگرام مرکز فوق تخصصی مغز و اعصاب نورون اصفهان
نوبت دهی اینترنتی کلینیک تخصصی و فوق تخصصی مغز و اعصاب نورون