نوشته ها
عملکرد مایع مغزی نخاعی
عملکرد مایع مغزی نخاعی
مایع مغزی-نخاعی با خارج کردن متابولیت‌های غیرضروری نقش مهمی در حفظ هموستازی دستگاه عصبی مرکزی دارد. این مایع مثل یک بالشتک ضدضربه، اثر فشار ناشی از ضربات فیزیکی به مغز و نخاع را کاهش می‌دهد. این مایع بخشی از وزن مغز را خنثی کرده و از ایجاد فشار این اندام به رگ‌های خونی و اعصاب کرانیال جلوگیری می‌کند. سلول‌های ایمنی مایع مغزی-نخاعی از بافت عصبی مغز و نخاع در برابر پاتوژن دفاع می‌کند. تعداد سلول‌های ایمنی در این مایع حدود یک‌هزارم پلاسمای خون است. لنفوسیت‌های T خاطره بیشترین گلبول‌های سفید در CSF فرد سالم هستند.
بیماری های مایع مغزی نخاعی
تغییر حجم، ترکیب، pH و فشار مایع مغزی-نخاعی عملکرد سیستم عصبی مرکزی را تغییر می‌دهد. افزایش سن، افزایش فشار، تصلب شریان و کمبود خواب ازجمله عوامل تغییردهنده ویژگی‌های مایع مغزی نخاعی است که احتمالی ایجاد اختلال‌های سیستم عصبی مرکزی را افزایش می‌دهد. هیدروسفالی اختلالی است که به دلیل افزایشCSF به دلیل افزایش ترشح، انسداد مسیرهای حرکت یا اختلال در بازجذب این مایع در فضای زیرعنکبوتیه ایجاد می‌شود. هیدروسفالی در کودکان با بزرگ شدن غیر عادی سر همراه است. در بزرگسالان افزایش فشار جمجمه‌ای به دلیل افزایش حجم مایع احتمال سکته و آسیب مغزی را افزایش می‌دهد.
افزایش بافت پیوندی بین مویرگ‌ها و سلول‌های اپندیمال به دلیل افزایش سن، ترشح CSF را کاهش می‌دهد. در این شرایط بازجذب CSF و دفع متابولیت‌های زائد مغز نیز کاهش می‌یابد. در سالمندان مبتلا به آلزایمر، کاهش بازجذب CSF با تجمع بیشتر بتاآمیلوئیدها در مغز و وخامت بیشتر بیماری همراه است. خونریزی فضای زیرعنکبوتیه یکی از عوامل پاتولوژیکی است که به دلیل افزایش التهاب، ترشح CSF را افزایش می‌دهد.
پاره یا سوراخ شدن سخت‌شامه مغز یا نخاع بر اثر آسیب‌های فیزیکی یا افزایش فشار داخلی مغز با نشت CSF به فضای بین سخت‌شامه و جمجمه همراه است. سردرد، اختلال بینایی، آبریزش بینی، مننژیت و وزوز گوش علائم نشت CSF است. نشت مایع مغزی-نخاعی را می‌توان به‌وسیله تست مایع خروجی از بینی و روش‌های تصویربردای مختلف تشخیص داد. در تست مایع خروجی بینی وجود بتا-۲-ترانسفرین (پروتئین اختصاصی CSF) بررسی می‌شود. برای ترمیم سخت‌شامه از روش‌های جراحی استفاده می‌شود.
جمع‌بندی
در این مطلب توضیح دادیم که مایع مغزی-نخاعی ترکیبی شبیه پلاسما با غلظتی متفاوت دارد. این مایع با کاهش فشار ضربات فیزیکی از آسیب مغز و نخاع جلوگیری می‌کند. سلول‌های ایمین این مایع پاتوژن‌ها را قبل از ورود به بافت عصبی از بین می‌برد. برای تشکیل این مایع پلاسما از مویرگ‌های منفذدار مغز وارد سلول‌های اپندیمال شده و پس از تغییر غلظت مواد به فضای بطن‌های مغز ترشح شده و به زیرعنکبوتیه مغز و کانال مرکزی نخاع منتقل می‌شود.
صفحه اینستاگرام مرکز فوق تخصصی مغز و اعصاب نورون اصفهان
نوبت دهی اینترنتی کلینیک تخصصی و فوق تخصصی مغز و اعصاب نورون